حل مساله - درسی به بزرگی اتوبوس (بخش 4)

اتوبوسی مسافر و یک راننده دارد. راننده هیچ پولی ندارد. کرایه‌ی هر مسافر برابر تومان است.
هر مسافر دست کم به اندازه‌ی کرایه‌ی خود پول دارد. هیچ دو نفری با هم نیستند و هر کس باید تنها کرایه‌ی خود را بدهد. مسافران تنها سکّه‌های 10، 20 و تومانی دارند. می‌دانیم که مجموع پول مسافران روی هم تومان است.
آیا حالتی وجود دارد که مسافران بتوانند کرایه‌های خود را بی بیش و کم پرداخت کنند و بروند؟ اگر بله، چه جوری؟ اگر نه، چرا؟

درس بزرگ حلّ مساله این بود.
“از مساله نترسید و هر چه می‌فهمید بنویسید. حتّی اگر به نظرتان بسیار ساده بیایند و کارگشا نباشند.”

برای اینکه بتوانید درس بزرگ را تمرین کنید، این مساله را کمی تغییر می‌دهیم. (بعدها تغییر مساله و ساخت مساله را نیز تمرین خواهیم کرد.) ببینید.

اتوبوسی 40 مسافر و یک راننده دارد. راننده هیچ پولی ندارد. کرایه‌ی هر مسافر برابر 15 تومان است. هر مسافر دست کم به اندازه‌ی کرایه‌ی خود پول دارد. هیچ دو نفری با هم نیستند و هر کس باید تنها کرایه‌ی خود را بدهد.
مسافران تنها سکّه‌های 10، 20 و 25 تومانی دارند. می‌دانیم که مسافران روی هم 63 تا سکّه دارند.
آیا حالتی وجود دارد که مسافران بتوانند کرایه‌های خود را بی بیش و کم پرداخت کنند و بروند؟ اگر بله، چه جوری؟ اگر نه، چرا؟

باز هم ساده‌ترین نتیجه‌گیری‌هایی که به نظر هر کسی می‌رسد، در این مساله تقریباً بخش عمده‌ی راه حل هستند. خجالت نکشید و دست کم پیش خودتان و روی یک کاغذ، هر چه را می‌فهمید بنویسید.
اگر بتوانید چنین کنید، بزرگ‌ترین گام را در حلّ مساله برداشته‌اید. پس تمرین کنید.