زنگ رياضي

به پایان رساندن سرفصل های درسی و آمادگی برای آزمون های مختلفی که بیش تر در الگو هایی ویژه جا خشک کرده‌اند، دغدغه ای است که حتی دبیران کارآزموده و روشن بین را نیز وا می‌دارد تا ژرفای اندیشه‌ها را رها سازند و به کمک روش‌های آموزشی غیر فعال دانش آموزان را آماده ی بروز رفتار ها و پاسخ‌هایی ویژه و معین بسازند. نخستین نشانه ی این‌گونه روش‌ها تماشاچی بار آمدن دانش آموزان است، هیچ گاه پرسشی به ذهنشان نمي‌زند، علاقه‌ای به ژرف اندیشی و پویایی در مفاهیم ندارند و از همه مهم‌تر و روشن‌تر اینکه هیچ یاری از جنس کتاب نمی‌گزینند. …

«زنگ ریاضی» یا نسخه ی مفصل‌تر آن «یک روز با ریاضی» روشنا یی است که ما در این تاریکی افروخته ایم. چاره‌ای جسته‌ایم و امید بسته ایم تا ذهن نوجوانان لختی از میدان ها و دیدگاه‌های همیشگی بیرون بیایند، پشت پرده را ببیند، غرض ها را دریابند و به دور از رفتار های شرطی به چالش کشیده شوند تا مگر پرسشی بیافرینند، به موضوعی بگرایند یا اگر بختی داشتند، دل بسته به مبحثی بشوند.

زنگ ریاضی در چهار پرده طراحی شده است و در حقیقت چهار کارگاه آموزشی کوچک است و هر کارگاه به طور منعطف سامان داده شده است تا قابلیت برگزاری در زمان بیست و دو دقیقه (4×22/5 دقیقه برای زنگ ریاضی) تا نود دقیقه (4×90 دقیقه برای یک روز با ریاضی) را داشته باشند. این کارگاه های آموزشی مفهومی واقعی‌تر دارند و از شکل مرسوم آن به دور اند. دانش آموزان واقعاً درگیر فعالیت‌هایی می‌شوند تا قوای فکری خود را بیابند و آزمون و خطا را بفهمند. قسمتی را بگیرند و دریابند و برای بخشی دیگر، راهنما و مرجع و کتابی بخواهند. ممکن است در پایان دانش آموز، مشتی فرمول و دستور و جدول به دستش نیاید ولی لذت کنکاش و یافتن و دیدن را بچشد.

پرده اول، سهمی

این موضوع از مباحث درسی انتخاب شده است تا اول تعریف سهمی را (که در کتاب درسی غایب است.) بشنوند و سپس با روش‌ها و ابزار های مختلف آن را بکشند و بسازند و بفهمند. روایت کتاب درسی را دوباره دریابند و خواص آن را ببینند. تفاوت آن با منحنی های دیگر را بدانند، چشمشان در طبیعت به دنبال آن باشد.

اهداف

• اهمیت تعریف

• مدل سازی مفهومی هندسی توسط متغیر های جبری

• ترسیم با استفاده از ویژگی‌های مختلف آن و پرسش از همسانی نتیجه‌ها

• تمرین روش بیان دقیق ریاضی

• کمک آموزشی گرفتن از رایانه

پرده ی دوم، اندازه‌گیری

این کارگاه به شناسایی چند وسیله‌ی اندازه‌گیری در ریاضیات می پردازد. بعضی وسایل به طور مستقیم معرفی و بررسی می‌شوند و بعضی دیگر غیر مستقیم. کارآیی و توان هر یک شناخته می‌شود. موضوع مهم‌تر از وسیله یعنی روش اندازه‌گیری طرح اصلی این کارگاه است. به روش‌های محاسبات نیز سرکی می‌کشیم. مبانی و تفصیل موارد پیچیده در پوستر های بیرون کارگاه در دسترس خواهد بود. در پایان این پرده، دانش آموزان علت اصرار کتاب‌های درسی به روش‌های عجیب و غریب ترسیم هندسی را خواهند دانست.

اهداف

• جستجوی فکر بزرگ نهفته در اساس هر وسیله و ابزاری

• درک اهمیت انتخاب روش در محاسبات

• تمرین استفاده از دانسته‌های متروک درمحاسبات

پرده ی سوم، رسم خط

در این کارگاه دانش اموزان ابتدادر فعالیتی دانسته‌های خود در مبحث تشابه را به کار می‌گیرند. سپس با روش و ابزاری غیر معمول خطی رسم می‌کنند و به بررسی روش و ابزار خود می‌پردازند. نشانی از مبانی ریاضی لازم می‌گیرند و بالاخره با ابزاری محدود، با چند مساله روبرو می شوند.

اهداف

• تمرین روش علمی تئوری و تجربه در پوشش پیش‌بینی رفتار ابزار

• تمرین روش بیان دقیق ریاضی

• آشنایی با ماشین‌ها و روش انتقال حرکت

• آشنایی عملی با نگاشت های ریاضی

پرده ی چهارم، الگوریتم

در این کارگاه شیفتگان واقعی الگوریتم شناخته می‌شوند. طرح مساله ها و روش‌های اجرایی سیستم‌های عامل رایانه ای در قالب صف و نوبت نانوایی، انجام بازی‌های دو‌طرفه و آشنایی با الگوریتم های بازگشتی توسط دستور های شبیه سازی شده‌ای که خود دانش آموزان اجرایشان می کنند، همگی باعث روش تفکر الگوریتمی خواهند شد. تا احتمالاً کسانب راه آینده ی خویش را بیابند. حتی دریافت این که علاقه و بستگی به این روش وجود ندارد نیز هدیه‌ای ارزشمند برای دانش آموزی است که مطمئن می‌شود به سراغ رشته‌های مرتبط با رایانه نخواهد رفت. این مورد از کاستی های نابخشودنی کتاب‌های درسی است.

اهداف

• تجربه ی تفکر الگوریتمی

• تجربه ی حیرت انگیز توانایی الگوریتم های بازگشتی

• توجه به انجام دقیق دستور ها برای رسیدن به هدف الگوریتم

در همه‌ی مراحل کارگاه ها، توجه به استدلال برای توضیح کشف و شهود انجام شده تنها گزینه است. هم چنین در «زنگ ریاضی» ممکن است با وجود آمادگی و سرعت پیشرفت دانش آموزان، گوشه‌ای از اهداف به دست نیایند. چنان که در «یک روز با ریاضی» رسیدن به همه‌ی اهداف و حتی دست آورد های جزئی تری که از آن‌ها یادی نشد، دور از ذهن نیست. از این رو محتوای طراحی شده برای هر کارگاه ثابت نیست و طیفی از فعالیت‌ها و مباحث را در بر می‌گیرد و بسته به آمادگی و توانایی دانش آموزان بررسی و انجام خواهند شد.