پروانه‌ی متعادل

یک پروانه‌ی متقارن روی یک مقوا بکشید. دور آن را با قیچی ببرید. سر آن را روی یک لبه‌ (مثلا صندلی) قرار دهید جوری که هیچ نقطه‌ی دیگر آن به جایی متصل نباشد. آیا پروانه‌ی شما متعادل می‌ایستد؟
اگر متعادل نیست، از کدام سمت به زمین می‌افتد؟ سر پروانه پایین می‌افتد یا دم آن؟ فکر کنید چه شرایطی لازم است تا یک جسم در تعادل بماند.
در کتاب علوم نهم، در فصل ماشین‌ها شرط تعادل الاکلنگ را به یاد آورید.
از این‌جا می‌توانید عکس یک پروانه را بردارید. آن را روی کاغذ پرینت بگیرید. روی مقوا بچسبانید و دور آن را با قیچی ببرید. حالا خودتان آزمایش کنید.

اگر یک پروانه‌ی معمولی متقارن روی مقوا بکشیم، دور آن را ببریم و سر آن را روی یک لبه بگذاریم، پروانه از سمت دمش به زمین می‌خورد.
پروانه نسبت به بدنه‌ی اصلی خود متقارن است. لبه‌ای که پروانه را روی آن می‌گذاریم (تکیه‌گاه) زیر سر پروانه است.
نیروی وزن هر نقطه از بدن پروانه یک گشتاور نسبت به تکیه‌گاه ایجاد می‌کند. برای حفظ تعادل پروانه، باید مجموع اندازه‌ی گشتاور همه‌ی این نیروها برابر صفر باشد تا اثر چرخشی هر یک از نیروها یکدیگر را خنثی کند.

وقتی پروانه در حالت عادی از سمت دم به زمین می‌خورد، پس باید سمت بالای آن را سنگین‌تر کنیم تا تعادل آن حفظ شود.

به پشت پروانه‌ی ما نگاه کنید!
کافی است برای سنگین تر کردن بخش بالای پروانه، دو تا وزنه‌ی کوچک یکسان (سکه یا واشر فلزی یا گیره کاغذ ...) روی دو بال پروانه بچسبانیم.

با این کار وزن بخش بالایی پروانه بیش‌تر می‌شود. پس گشتاور نیرویی که از سمت بالا نسبت به تکیه‌گاه ایجاد می‌شود بیش‌تر می‌شود.
برای پیدا کردن جای قرار دادن وزنه‌ها باید کمی آزمون و خطا کنید. بسته به اندازه‌ی پروانه‌ی شما، جنس مقوای آن و سنگینی وزنه‌ها، جای آن‌ها می‌تواند تغییر کند.
یک نکته: به‌تر است پشت مقوایی که برای ساخت پروانه استفاه می‌کنید، براق باشد (مانند جعبه‌ی شیرینی). تا وقتی برای پیدا کردن جای درست وزنه‌ها، آن‌ها را می‌چسبانید و می‌کَنید، پشت پروانه خراب نشود.
آزمون و خطا را با چسب نواری انجام دهید. وقتی جای درست را پیدا کردید، با چسب مایع وزنه‌ها را ثابت کنید.
حالا شما هم یک پروانه‌ی متعادل دارید.